İhbar Tazminatı
İHBAR TAZMİNATI
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca, işçiyle işveren arasında imzalanmış olan belirsiz süreli bir iş sözleşmesinin varlığı halinde, bu sözleşmenin sona ermesinden önce tarafların işyerinde işçinin kıdem süresine bağlı olan bir süre kadar önceden diğer tarafa haber vermesi gerekmektedir. Buna ihbar süresi (öneli) denilmektedir. İhbar süresi boyunca işçi işyerinde çalışacak ve bu süreye ilişkin ücreti de işveren tarafından ödenecektir. Söz konusu kanun maddesi işverene bu ihbar süresine ilişkin dönem ücretini işçiye peşin ödeyerek iş sözleşmesini derhal feshetme imkanı da vermiştir. Bu şekilde, iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda ödenen tutar ihbar tazminatı olarak adlandırılmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesine göre, ihbar süreleri (öneli), şu şekilde düzenlenmiştir: “Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İş sözleşmeleri; a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra (14 gün), b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra (28 gün), c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra (42 gün), d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra (56 gün), Feshedilmiş sayılır. Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.
Görüldüğü üzere ihbar tazminatına hak kazanabilmek için kıdem tazminatı ve yıllık izindeki gibi 1 yıllık çalışma şartı yoktur. Ancak ihbar tazminatı tutarı, çalışma süresine göre belirlenir. İş akdinin, işçi tarafından haklı sebeple feshedilmesi halinde ihbar tazminatı alınabilir mi? İşçilerin en çok yanıldıkları nokta burada olmaktadır. İş akdini haklı sebeple feshettikleri takdirde kıdem tazminatı gibi ihbar tazminatına da hak kazanabileceklerini düşünmektedirler. Haklı fesihte işçinin, iş akdini derhal fesih hakkı vardır; ancak ihbar tazminatına hak kazanabilmek için feshin karşı taraftan gelmesi ve fesih bildirim süresine uyulmaması gerekmektedir. Bu nedenle işçinin, haklı feshi halinde ihbar tazminatı hakkı doğmaz. Yine iş akdinin işçi tarafından evlilik, askerlik ve emeklilik nedeniyle feshi halinde ihbar tazminatı hakkı doğmaz(1475 s. Kanun md. 14). İşverenin haklı sebeple feshi halinde de işçi, ihbar tazminatı alamaz.
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır? İş sözleşmesinin bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmesi halinde doğacak ihbar tazminatı hakkı, fesih anındaki işçinin giydirilmiş ücretine göre hesaplanacaktır. Çalışma süresine göre belirlenen bildirim süresinin ücreti kadar ihbar tazminatı ödenecektir. Ayıca ihbar tazminatı üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesilir. Şu hususu da belirtmek isteriz ki ihbar tazminatında tavan sınırı bulunmamaktadır.
Zamanaşımı ve Faiz 25.10.2017 tarihinden sonra feshedilen sözleşmelerde ihbar tazminatı zaman aşımı süresi iş akdinin feshinden itibaren 5 yıldır. 25.10.2017 tarihinden önce feshedilen sözleşmelerde ise zamanaşımı süresi 10 yıldır. (4857 Sayılı İş Kanunu Ek Madde3) Söz konusu zamanaşımı süreleri sözleşmenin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır. İhbar tazminatının zamanında ödenmemesi nedeniyle uygulanacak olan faiz yasal faiz olacaktır. Faiz başlangıcı ise, tazminat alacağının ödenmesine yönelik gönderilen ihtarnamenin tebliğ edildiği tarihi izleyen gün sonrasından itibaren yasal faiz uygulanmaya başlayacaktır. İhtarnamede süre belirtilmişse sürenin bitimini takip eden günden itibaren faiz uygulanmaya başlayacaktır.
Örnek Hesaplama
İşçi M.T İşe giriş tarihi: 06.03.2018 çıkış tarihi: 29.07.2020. Net maaşı:5500 TL, yol yardımı 500 TL Yemek Yardımı 600 TL olduğunu kabul edersek;
Brüt Ücret : 10.736,23 TL
Günlük Ücret: 357,87 TL
İhbar Süresi: 6 Hafta
Brüt İhbar Tazminatı : 15.030,72 TL
Damga Vergisi:114,08 TL
Gelir Vergisi:2.254,61 TL
Net İhbar Tazminatı : 12.662,03 TL şeklinde hesaplama yapılır.